Podwójne opodatkowanie butelek w Polsce – rząd i operatorzy systemu kaucyjnego z zagranicy zarobią kosztem Polaków
zmianynaziemi/podwojne-opodatkowanie-butelek-rzad-i-operatorzy-systemu-kaucyjnego-z-zagranicy
Polski system kaucyjny, który formalnie wszedł w życie 1 października 2025 roku, skrywa mechanizm, który rzadko trafia do świadomości społecznej. Kwoty z nieodebranych kaucji nie są zwracane konsumentom ani przeznaczane w całości na cele ekologiczne, lecz stają się źródłem podwójnego dochodu – dla operatorów systemu oraz dla budżetu państwa.
Każdy Polak zapłaci 50 groszy kaucji za każdą butelkę PET i puszkę oraz złotówkę za butelki szklane. Nowy system wymusza, że nieodebrane kaucje pozostają w kieszeni operatorów systemu kaucyjnego, stanowiąc ich dodatkowy dochód. Co więcej, te nieodebrane środki podlegają opodatkowaniu – najpierw podatkiem VAT, a później również podatkiem dochodowym CIT.
Zgodnie z przepisami, na koniec każdego roku kalendarzowego podmioty wprowadzające napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym (producenci i importerzy) muszą naliczyć VAT od depozytów za opakowania, które nie zostały zwrócone w danym roku. Rolę płatnika VAT pełnią podmioty reprezentujące (operatorzy systemu), których zadaniem jest obliczenie i odprowadzenie podatku od niezwróconych kaucji. VAT od nieodebranych kaucji musi być zapłacony do 31 stycznia roku następującego po roku rozliczeniowym.
To oznacza, że jeśli konsument nie zwróci opakowania, wartość kaucji najpierw zasili przychód operatora systemu, a następnie część tej kwoty zostanie przekazana do budżetu państwa w formie podatku VAT. Od pozostałej kwoty operator odprowadzi również podatek dochodowy CIT, który w standardowej stawce wynosi 19%. W ten sposób państwo zyskuje podwójnie na nieodebranych kaucjach.
System został tak skonstruowany, że żadna ze stron – ani operatorom systemu kaucyjnego, ani organom podatkowym – nie zależy na maksymalizacji odzysku opakowań. Im więcej nieodebranych kaucji, tym większe przychody dla operatorów i wyższe wpływy z podatków dla budżetu państwa. To tworzy konflikt interesów, który może podważać pierwotny cel systemu kaucyjnego – zwiększenie poziomu recyklingu i ochrony środowiska.
Choć oficjalnie celem wprowadzenia systemu kaucyjnego jest wypełnienie unijnych wymogów dotyczących selektywnej zbiórki odpadów (77% do 2025 roku i 90% do 2029 roku), konstrukcja systemu podatkowego może działać wbrew temu celowi. Warto zauważyć, że operatorzy systemu kaucyjnego nie są zobowiązani prawnie do przeznaczania zysków z nieodebranych kaucji na cele ekologiczne. Środki te mogą być wykorzystane według uznania operatorów.
Ten mechanizm podwójnego opodatkowania kaucji rodzi pytania o rzeczywiste priorytety systemu.
Czy chodzi faktycznie o ochronę środowiska, czy może raczej o stworzenie nowego strumienia przychodów dla operatorów i budżetu państwa? Jedno jest pewne – jeśli zapomnimy odebrać kaucję za butelkę, nie tylko stracimy nasze pieniądze, ale także przyczynimy się do zasilenia kasy prywatnych operatorów i Skarbu Państwa.
Konsumenci powinni mieć świadomość, że regularne zwracanie opakowań i odbieranie kaucji nie tylko wspiera ekologię, ale także chroni ich własne portfele przed systemem, który czerpie korzyści z ludzkiej niepamięci i nieuwagi.
Źródła:
https://kpmg.com/pl/en/home/insights/2024/09/tax-alert-deposit-refund-s…
https://poland-accounting.eu/2024/10/deposit-system-new-vat-settlement-…
https://www.kochanski.pl/en/the-polish-deposit-and-return-system-a-guid…
https://www.mddp.pl/deposit-refund-system/
https://www.biznes.gov.pl/en/portal/004645